यहाँ आउने ग्राहकहरुले वाचिपा (कुखुराको भुत्ला र मासु मिलाएर पोलेर बनाएको परिकार), याङ्गवेन (सुंगुरको मासुमा सुंगुरकै रक्ती र झ्याउ मिलाएर बनाएको परिकार), किनिमा (भटमासलाई उसिनेर एक सातासम्म खाँदेर बनाएको परिकार) र यहाँ किराँती थाली अर्थात स्थानीय रैथाने परिकारका सबै खाना बनाउने गरेकी छु ।

त्यो बेला एसएलसी परीक्षा दिएपछि पाँच छ महिना फुर्सद पाइन्थ्यो । के गर्ने ? पुस्तक पढ्ने सोच पलाएछ । नवराज भट्टराई ,म र दिपक अधिकारी भएर पुस्तक खोज्दै, साटासाट गर्दै खुब पढ्ने भयौँ । दुई डोका जति पुस्तक पढेपछि कथा लेख्न सकिन्छ भन्ने आँट आयो । हप्तामा एउटा एउटा कथा लेख्ने र साथीसँग साटासाट गरेर समीक्षा लेख्ने लहरै चल्यो । यसले भाषा र कथानक दुवैलाई सुधार्ने मौका मिल्यो । आफूले लेखेको आफैलाई चित्त नबुझ्ने भएपछि यात्राले भिन्न रुप लियो । पन्ध्र बीसवटा कथा लेखेपछि बल्ल कथा भयो कि जस्तो लाग्यो ।

त्यो बेला घरमै बोलचालबाट सिकेको हो । म जन्मेदेखि नै सुनुवार भाषा बोल्न थाले । १२ वर्ष भएपछिमात्र नेपाली भाषा बोल्न जानेको हो । १४ वर्ष पुगेपछि विद्यालय जान थालें । हाम्रो मातृभाषा कहीँपनि पढिन । स्व–अध्ययनबाटै सिकेको हो । अहिलेसम्म सुनुवार भाषामा विज्ञता भएका व्यक्ति भेटेको छैन ।

यी जनजाति आदिवासीका क्षेत्रमा भएका नियम र कानुनविपरीत केवुलकार निर्माण गर्ने र त्यसलाई समर्थन गर्ने पक्षले काम गरेको देखिन्छ । नेपाल यी नियम र कानुनको पक्ष राष्ट्र हो । तर, राज्य र राज्यबाट सञ्चालित पक्षले यी कानुन, नियम पालना नगर्दा जनजातिहरु आन्दोलित भएको मेरो बुझाइ छ ।

अब म देशमा कृषि क्रान्ति गरिनु पर्छ र आत्मनिर्भर बन्नु पर्छ भन्ने उदेश्यमा छु । देशलाई आत्मनिर्भर बनाउन कृषिमा लगानी गरिनुपर्छ । विद्यालयका प्रथमिक तहदेखि निम्नमाद्यमिक तहसम्म उतीर्ण हुने विद्यार्थीलाई कृषिमा आत्मनिर्भर बन्न सिकाउनु पर्छ । छिमेकी देश चीनमा कक्षा ५ उतीर्ण गर्ने विद्याथीहरुलाई अभिभावकहरुले निजी जीवनका कुनै पनि काममा सहयोग गर्नु पर्दैन । किनकि, उनीहरु खाना पकाउने, कपडा लगाउने, सरसफाइ गर्नेदेखि आवश्यक सबै काम गर्न सक्ने भइसकेका हुन्छन् । यस्तो आत्मनिर्भर शिक्षा हामीले पनि दिन सक्नु पर्छ ।

यो विवाद म नियुक्ति भएर आउनुभन्दा अघिनै पुष्प बडुवाल मन्दिर क्षेत्र विकास समिति अध्यक्ष भएर आएपछि त्यो समितिले केबुलकार बनाउने निर्णय गरिसकेको थियो । म समितिमा आउँ निक्कै विवाद र आन्दोलन भइरहेको अवस्था थियो । कुरा के हो भने, केबलकारको जग्गा खरिद गर्दा केही रकम घोटला भएको भन्ने कुरा आएको छ । केबुलकार व्यक्तिलाई बनाउन दिनु हुन्न, सरकार र स्थानीयको लगानीमा बन्नु पर्छ भन्ने संघर्ष समितिको माग छ । स्टेसनको डिपिआर तयार गर्दा मन्दिरको गेटसँगै गरिएको रहेछ । त्यहाँ स्टेसन निर्माण गर्नु हुन्न, जसले फोहोरमैला गर्छ, भन्ने संघर्ष समितिको कुरा आएको छ ।

कृषि क्षेत्र जिल्लामा राम्रो छ । यसलाई थप सवल बनाउन कृषिलाई पर्यटनसित जोडेर साथसाथ लान सक्नु पर्छ । त्यसका लागि कृषि उत्पादनलाई थप व्यवसायिक बनाउन सम्भाव्यता अध्ययन गर्दै क्षेत्रहरु निर्धारण गरेर निर्वाहमुखी हैन, वैज्ञानिक र व्यवसायिक कृषि उत्पादन हाम्रो चाहना हो । यसका लागि पार्टी र हामी नेता तथा कार्यकर्ता दीगो योजनाका साथ अघिबढ्न सकृयाताका साथ लागिपरिरहेका छौं ।

“ताप्लेजुङमा अहिले संगठनको हिसाबमा हेर्दा पहिलो पार्टी नेकपा एमाले, दोस्रोमा नेपाली काङ्ग्रेस र तेस्रोमा नेकपा माओवादी केन्द्र हो । पछिल्लो समय माओवादी केन्द्रतर्फ राम्रो माहोल बन्दैछ । योक्रम निरन्तर बन्यो भने आगामी २०८४ को चुनावसम्ममा माओवादी केन्द्र पहिलो पार्टी बन्ने पक्का छ ।”

“मिक्सो उपनाममा चिनिने हर्कबहादुर नेम्बाङ नेकपा माओवादी केन्द्रका कोशी प्रदेश अध्यक्ष हुनुहुन्छ । पाँचथरको लुङरुपामा जन्मिनुभएका उहाँ २०५२ सालदेखि राजनीतिमा प्रवेश गर्नुभयो । पाँचथरकै नाङ्गिनबाट एसएलसी उत्तीर्ण गरेपछि इलामको महेन्द्ररत्न बहुमुखी क्याम्पसमा उच्च शिक्षा अध्ययन गर्नुभएका मिक्सोले कक्षा ९ मा पढ्दा नै नेकपा एमालेको विद्यार्थी संगठन अनेरास्ववियुबाट राजनीतिक यात्रा सुरु गर्नुभएको थियो । मिक्सो २०५७ मा माओवादी पार्टी प्रवेश गर्दै माओवादीको ‘जनमुक्ति सेना’मा खटिनुभयो । ०५९ मा ओखलढुंगाको रुम्जाटार आक्रमणका क्रममा घाइते भएर १ वर्ष उपचारमा रहनुभयो र, २०६० सालपछि पाँचथर माओवादी केन्द्रको सचिव, इन्चार्ज र हाल प्रदेश अध्यक्षको जिम्मेवारीमा पुग्नुभएको हो । उहाँसँग पबउिबदचष्पकजब।अयm (कल्पवृक्ष) का लागि नितेष सिंगक लिम्बुले गरेको कुराकानीको सम्पादित अंश । “

“मः मः नेपालीहरुबीच दशर्काैंदेखि चर्चित खाजाको रुपमा लोकप्रिय छ। यसलाई स्वादिष्ट बनाउन किमामा प्याज, हरियो धनियाँ, नुन, मरिच, अजिनामोटो, मः मः मसला, मिट मसला, धनियाँ धुलो, र जिरा मिसाएर १०-१५ मिनेट राखिन्छ। मैदाको पीठो तयार गरी मसला भरेर मः मः बनाइन्छ। उम्लिएको पानीमा राखेर ७-८ मिनेटमा पकाएपछि मः मः खान तयार हुन्छ। पकाउँदा फुट्न नदिँदा स्वाद उत्कृष्ट हुन्छ।”

‘राष्ट्रिय ‘इस्यु’ मा कार्यपालिका, व्यवस्थापिका र न्यायपालिकामा ध्यानाकर्षण गर्दै आएका छौं । मुद्धाका दुवै पक्षको मेलपिलापबाट मात्र वास्तविक न्याय पर्छ भनेर मेलमिलाप गर्न र गराउन तालिमहरु सञ्चालन गर्दै आएका छौं । न्याय परिषद् नियमावलीमा भएको संसोधनबाट न्यायाधीशहरुमा असमान व्यवहार भएको ठहर गरेर विज्ञप्तिहरु निकाल्ने काम पनि गरियो । पूर्व न्यायाधीशहरुको समन्वय गर्ने, भेटघाट, छलफल गर्ने काम भइरहेका छन् । निर्वाचनमा पर्यवेक्षणमा पनि फोरमले भाग लिएकोछ ।’

रामकृष्ण निरौला हाल राष्ट्रिय आवास कम्पनीको महाप्रवन्धक हुनुहुन्छ । तेह्रथुमको लालिगुराँश नगरपालिकामा जन्मनु भएका उहाँले गैरसरकारी संघ संस्था, शिक्षक, नगरपालिकामा शिक्षा शाखा प्रमु्ख, सामाजिक विकास अधिकृतको जिम्मेवारी पूरा गर्दै २०८० असोज २९ गतेबाट कम्पनीको महाप्रवन्धकको जिम्मेवारीमा रहनु भएको छ । उहाँसित कल्पवृक्षका लागि आवास कम्पनीले हालसम्म गरेका कामहरुको विषयमा केन्द्रीत रहेर गरिएको कुराकानीको संपादित अंश

नेपाल प्रहरीमा तीन दशक लामो सेवा गरेपछि सेवा निबृत्त हुनु भएका प्रहरी अतिरिक्त महानिरीक्षक (एआइजी) डा रणबहादुर चन्द अध्ययनशील र प्रविधिमा दक्षता भएका पूर्व प्रहरी अधिकारीको रुपमा परिचित हुनुहुन्छ । उहाँसित नेपाल प्रहरी र देशको शान्ति सुरक्षा तथा प्रहरीमा गरिनु पर्ने सुधारका कामसमेतमा केन्द्रीत रहेर गरिएको कुराकानीको संपादित अंश ।

ललितपुरको गोदावरी नगरपालिका स्थायी बसोबास गर्नुहुने सर्मिला सुवेदीे विद्यावारिधिको सोधार्थी हुनुहुन्छ । उहाँ जिडी गोइन्का (भारत)बाट पिएचडी गर्दै हुनुहुन्छ । चापागाउँको उदयखर्क माध्यमिक विद्यालयबाट प्रारम्भिक अध्ययन शुरु गर्नुभएकी उहाँले पाटन संयुक्त क्याम्पस एवम् नमूना मच्छिन्द्र क्याम्पसमा अध्ययन गर्दै स्नातकोत्तरसम्मको पढाई पूरा गर्नुभएको हो । उहाँले कञ्चन अंग्रेजी माध्यमिक विद्यालय, साङ्ग्रिला इन्टरनेशनल स्कूलमा शिक्षिकाको रुपमा र यूसिमास नेपाल (बहुराष्ट्रिय कम्पनी) कुमारीपाटीमा मोडरेटरको रुपमा पनि केही समय काम गरिसक्नुभएको छ । त्यसपछि उहाँले नेपाल खाद्य संस्थान (हालको खाद्य व्यवस्था तथा व्यापार कम्पनी) मा २०६७ फाल्गुण ४ गतेदेखि वरिष्ठ अधिकृत (तह ७) मा सेवा प्रवेश गरी विभिन्न विभाग एवं तह हुँदै हाल विभागीय प्रबन्धक (तह १०) मा रही वित्तीय व्यवस्थापन विभागको प्रवन्धक एवं कम्पनीको सूचना अधिकारीको रुपमा कार्यरत हुनुहुन्छ ।
उहाँसित गरिएको कुराकानीको सम्पादित अंश ।

सन्चित बज्राचार्य हाल प्रभु इन्स्योरेन्स लिमिटेडको प्रमुख कार्यकारी अधिकृतको जिम्मेवारीमा रहनु भएको छ । काठमाडौंमा तत्कालीन समयमा जम्मा ८/१० वटा बोर्डिङ्ग स्कुलहरु रहेका थिए । त्यो बेला उहाँले पनि प्राथमिक चरणबाटै बोर्डिङ्ग स्कुलमा पढ्ने मौका पाउनु भयो । उहाँ पढ्ने स्कुलमा कक्षा ८ देखिनै एकाउण्ट (लेखा) विषय पढाइ हुन्थ्यो । मार्टियस मेमोरियल इग्लिस बोर्डिङ हाई स्कुल, ज्ञानेश्वरबाट उहाँले माध्यमिक तहको औपचारिक शिक्षा पूरा गर्नु भयो ।  त्यसपछि नेपाल कमर्स क्याम्पस, मीनभवनबाट आफ्नो अध्ययनलाई निरन्तरता दिँदै स्नाकोत्तर अध्ययन पूरा गर्नु भयो ।  कमर्स पढेको र लेखा सम्वन्धि काममा ज्ञान भएका कारण उहाँ करिव १७ वर्षअघि लेखा प्रमुखको हैसियतमा प्रभु इन्स्योरेन्स कम्पनीमा प्रवेश गर्नु भयो । हाल कम्पनीको प्रमुख रहेर कार्य सम्पादन गर्दै आउनु भएको छ ।

“राष्ट्रिय ट्रमा सेण्टर नेपालको हाडजोर्नी, नशा तथा स्नायु, वर्न प्लाष्टिकसम्बन्धी समस्याको उपचार सेवा प्रवाहगर्ने एकमात्रकेन्द्रिय स्तरको विशिष्टिकृत सरकारी अस्पताल हो । सन १९९७, जुन ६ तारिखमा तत्कालीन भारतीय प्रधानमन्त्री इन्दरकुमार गुजराल नेपाल भ्रमणमा आउँदा भवनको शिलान्यास भएको र त्यसको ६ वर्षपछि सन २००३ मा नेपाल र भारतबीच ट्रमा सेण्टर निर्माण गर्ने सहमती भयो । यो सहमतिअनुसार निर्माण गरिएको यो अस्पताल ११ वर्षपछि निर्माण सम्पन्न भएको थियो । २०७१ मंसिर ९ गते हालका भारतीय प्रधान मन्त्री नरेन्द्र मोदी नेपाल आएका बखत नेपालका तत्कालीन प्रधानमन्त्री शुशील कोइरालालाई हस्तान्तरण गरेपछि औपचारिक रुपमा यो सेण्टर सञ्चालनमा आएको हो “