कल्पवृक्ष
Kalpabriksha.com
नेपाली स्वदेशीय ज्ञान सत्तामा समर्पित
मंसिर १४ शनिबार, ८:०२ अपराह्न
काठमाडौं: २३.२ °C
कल्पवृक्ष
Kalpabriksha.com
नेपाली स्वदेशीय ज्ञान सत्तामा समर्पित
उहाँ यसै वर्ष संघको अध्यक्षमा निर्वाचित हुनुभएको हो । संघको अधिवेशनले उहाँको अध्यक्षतामा नयाँ नेतृत्व चयन गरेको छ । निर्वाचित भएपछि छोटो प्रतिकृया दिँदै उहाँले संघको जिम्मेवारी बहन गर्न पाउँदा आफूलाई गर्व लागेको प्रतिक्रिया दिनु भएको थियो ।
देशको हिमाल नै हिमालले भरिएको सोलुखम्बु जिल्लामा जन्मिएर हिमाल आरोहण र पथप्रदर्शकको काममा अहोरात्र खटिरहनु भएका ङवाङनिमा शेर्पा हाल अमेरिकामा रहेर नेपालको पर्वतारोहण क्षेत्रको विकासमा सक्रिय भइरहनु भएको छ ।
युवापुस्ताले नेतृत्व गरेको राजनीतिक आन्दोलन र अन्तरिम सरकार गठनसँगै नेपाल अहिले कूटनीति र सुरक्षा नीतिको संवेदनशील मोडमा पुगेको छ। विश्लेषकहरूको भनाइमा, यस्तो अवस्थामा परराष्ट्र मन्त्रालयको नेतृत्व गर्न निष्पक्ष, रणनीतिक दृष्टि सम्पन्न र व्यावसायिक परराष्ट्र मन्त्रीको नियुक्ति अपरिहार्य बनेको छ।
साहित्यकार सीमा आभासको पहिलो उपन्यास ‘महायुग’ सार्वजनिकभएको छ । स्त्रीको सीमातीत शारीरिक शक्ति र आत्मालाई चिनेपछिमात्र सारा मानव संसार र सृष्टि उज्यालो हुने सन्देश बोकेको उपन्यासमा एक नारीको आत्मजागृतिको कथालाई एक पिँढीदेखि अर्को पिँढीसम्मका चार पुस्तामा चित्राङ्कन गरिएको छ ।
सुदूर पूर्वको पाँचथर, यासोकमा जन्मिएका टार्जन लिम्बूको अहिलेको काम भन्नु नै ड्रोन सित रमाउनु हो । देशमा निर्माण भएका र हुने अधिकांस चलचित्र, वित्त चित्र देखि म्युजिक भिडियो सम्ममा ड्रोन अपरिहार्य नै भएको छ । ड्रोन नउडाइ त फिलिम, भिडियो र डकुमेण्ट्रीहरु बन्न नै छोडि सकेका छन् भन्दा त्यति ठूलो भूल हुने छैन । अर्थात दर्शकको मन जित्न लगानी कर्ता देखि कलाकार सम्म आफ्नो निर्माण र प्रस्तुतिमा ड्रोनलाई अभिन्न अंग मान्न थालि सकेको पाइन्छ ।
संसदीय सुनुवाइ समितिको सभापतिमा नेपाली कांग्रेसका सांसद रामहरि खतिवडा निर्विरोध निर्वाचित भएका छन् । यो समितिकी सभापति ईश्वरीदेवी न्यौपानेले राजीनामा दिएपछि रिक्त पदमा खतिवडाको मात्र उमेद्वारी परेको हो ।
स्याटलाटमा विभिन्न किसिमका सेन्सर जडान गरी जमिनको सतहको अवस्था मापन गर्ने र त्यसको प्रेसेस गरिसकेपश्चात प्राप्त इमेज स्याटलाइट इमेज हो । नेपालमा मौसम मापन गर्ने आफ्नै स्याटलाइट छैन । जापान, भारत र चीनसमेतका देशहरुले राखेको स्याटलाइटबाट प्राप्त इमेज हेरेर मौसम विश्लेषण गरिन्छ । विभिन्न प्राकारका च्यानल हेर्दै धेरै प्रकारको बादलको अवस्था, मौसमको अवस्था, कुन प्रणाली कताबाट कता जाँदै छ ? भन्नेलगायतका कुराहरु जान्न सकिन्छ ।
भारतको मुम्बइमा रहेको एबीएम भन्ने संस्थाले तीन वर्षदेखि आइकन व्यक्ति छनोट गरेर सम्मान गर्दै आएको छ । म यो संंस्थाको टिममा छु । अर्गनाइजर खोजेर संस्थाले नेपालका विविध क्षेत्रमा योगदान दिने ६० जनालाई वर्सेनी सम्मान गर्दै आएको छ । यसको सबै खर्च भारतबाट स्पोन्सर लिएर गर्दै आएका छौं । हाम्रो देशमा हालै तेस्रो आइकन छनोट र पुरस्कार वितरण गरिएको छ ।
हाम्रो पालिकाको मुख्य समस्या भनेको सडक र खानेपानी हो । सडकको ट्याक ओपन भएको छ, तर त्यसलाई स्तरवृद्धि गर्न सकिएको छैन । पालिकाभर भएर बेरिएको इन्द्र कुलुङ चक्रपथ ६३ किलोमिटर लामो छ । यो सडक कालोपत्रे गर्नुपर्ने छ । तर, सरकारले जम्मा ३० करोड रुपैयाँमात्र दिएको छ । यो रकमले बढीमा ६ किलोमिटर सडक कालोपत्रे होला । बाँकी ५७ किलोमिटरका लागि बजेट छैन ।
खानेपानीमा १, ४ र ५ वडामा समस्या छ । पानीको मूल भएर पनि बजेट नभएर नागरिकलाई स्वच्छ र निरन्तर पानीको आपूर्ति गर्न सकिएको छैन । पालिकाको थोरै बजेटले केही पाइप खरिद गर्दै धारा जडान गरेपनि त्यो पर्याप्त नहुँदा समस्या छ । अन्य क्षेत्रमा पनि सानातिना समस्या छन् । तर ती स्थानीय सरकारले समाधान गर्न सक्छ, समय भने लाग्छ ।
यो सत्य होइन । सरकारले शिशु कक्षामा जति लगानी गरेको छ, त्यसको तुलनामा निजी बोर्डिङहरुले कम शुल्क लिने गरेका छन् । निजी विद्यालयहरुले शिक्षालाई बोझ हुनबाट जोगाएका छन् । अर्थात शिक्षालाई व्यवस्थापन (मेण्टेन) गरेका छन् । जस्तै सरकारी विद्यालयमा अंग्रेजी माध्यमबाट पढाउनु प¥यो भने निजी श्रोतबाट शिक्षक राख्नु पर्छ, त्यसो गर्दा विद्यार्थीले शुल्क तिर्नै प¥यो । अहिले केही सरकारी विद्यालयले अंग्रेजी माध्यममा जाँदा बोर्डिङ स्कुलजति नै शुल्क लिइरहेको पाइन्छ ।
सरकारले यही भदौं १८ गते राति १२ बजेबाट लागू हुनेगरी प्रहरी अतिरिक्त महानिरीक्षक (एआइजी) चन्द्रकुवेर खापुङलाई प्रहरी महानिरीक्षक (आइजीपी) मा नियुक्त गरेको छ । शुक्रबार (आज) बसेको मन्त्रिपरिषद् बैठकले एआइजी खापुङलाई आइजीपीमा नियुक्त गर्ने निर्णय गरेको हो । उहाँ २ महिना ९ दिनमात्र आईजिपी रहनु हुन्छ । प्रहरी ऐन पारीत भएमा भने कार्यकाल बढ्नेछ । नेपाल प्रहरीमा इमान्दार छवीका रुपमा चिनिने खापुङको अर्काे पहिचान भनेको साहित्यकार पनि हुनु हो । उहाँले दर्जनौंको संख्यामा लोक, आधुनिकसमेतका गीत लेखिसक्नु भएको छ ।
नेपाली भाषा संस्कृती र मौलिकताको जगेर्ना गर्दै विश्वसामु चिनाउन वेलायतमा आयोजना गरिएको १६ औ नेपाली मेलामा मानव धर्म सोसाइटी युकेले विविध प्रस्तुतिसहित सहभागिता जनाएको छ ।
दिनेश सुनारको जन्म पूर्वी नेपालको खोटाङमा भएको हो । घरको अवस्था सामान्य थियो, सुविधा थोरै थिए, तर सपनाको आकास भने ठूलो थियो । साथीहरू खेलेका सामान्य खेलभन्दा उनी फरक सोच्थे र खेल्थे । बाल्यकालमा नै रूख चढ्ने, पर्खाल नाघ्ने, दौडधुप गर्ने काममा रमाउने उनको बानी थियो । धेरैलाई यो केवल बालसुलभ खेलजस्तो लाग्थ्यो, तर यही साहसिक रुचि अन्ततः उनको जीवनकै मार्ग बन्यो ।
अहिले राजधानीको अनामनगरमा अर्नी (खाजा) खाजा घर सञ्चालन गर्दे आउनु भएका उमेश बोहराको कलिलै उमेरमा कर्मका पाटाहरु परिवर्तन भइरहेका छन् । पछिल्लो समय चर्चा पाइरहेको भिजिट भिषामा देशका युवा युरोपमा अघोषित रुपमा बिक्री गर्ने राज्य संयन्त्रको ‘कमाउ’ धन्दामा बोहरा पनि नफस्ने कुरै भएन ।
सूर्य कुलुङ सोलुखम्बु जिल्लाको महाकुलुङ गाउँपालिकाको अध्यक्ष हुनुहुन्छ । स्थानीय विद्यालयमा प्राथमिकसम्मको शिक्षा र त्यसपछि राजधानी काठमाडौं पसेर कलंकीको ज्ञानोदय माविबाट एसएलसी र उच्च शिक्षा रत्नराज्य क्याम्पसबाट लिनु भएका सूर्य सानै उमेरदेखि राजनीतिमा आकर्षित हुनु भयो । नेपाली कांग्रेसको भातृ संगठन नेपाल विद्यार्थी संघको दुई कार्यकाल सोलु जिल्ला अध्यक्ष, नेविसंघकै केन्द्रीय सदस्य र पार्टीका केही विभागमा केन्द्रीय सदस्य रहनु भएका कुलुङसित पालिकाको समग्र विकास निर्माणमा केन्द्रित भएर नेपाल प्रशासनका लागि गरिएको कुराकानीको संपादित अंश ।
युवापुस्ताले नेतृत्व गरेको राजनीतिक आन्दोलन र अन्तरिम सरकार गठनसँगै नेपाल अहिले कूटनीति र सुरक्षा नीतिको संवेदनशील मोडमा पुगेको छ। विश्लेषकहरूको भनाइमा, यस्तो अवस्थामा परराष्ट्र मन्त्रालयको नेतृत्व गर्न निष्पक्ष, रणनीतिक दृष्टि सम्पन्न र व्यावसायिक परराष्ट्र मन्त्रीको नियुक्ति अपरिहार्य बनेको छ। नेपाल भारत र चीनबीचको भौगोलिक अवस्थिति र अमेरिका, बेलायतसहितका मुलुकहरूसँगको बढ्दो सम्बन्धले गर्दा नेपालले अत्यन्तै सचेत
नेपालजस्तो विकासोन्मुख मुलुकका लागि एआई एउटा अवसर र चुनौती पनि हो । समयमै तयारी गर्न सकेमा यसले शिक्षा, स्वास्थ्य, व्यवसाय र शासन प्रणालीमै सुधार ल्याउन सक्छ । तर तयारी नगरेको खण्डमा भने बेरोजगारी र सामाजिक असन्तुलन बढ्न सक्ने विज्ञहरूको चेतावनी छ । यसकारण, आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्सलाई खतरा होइन, एउटा अवसरको रुपमा लिनुपर्ने विज्ञहरूको सुझाव छ । यसै कारण एआईलाई सदुपयोग गर्न सरकारले तत्काल नीति बनाउने र युवाहरुलाई एआईप्रति चनाखो भएर सीप सिक्ने अवसर दिन ढिला गर्नु हुन्न । जसले देशको समग्र विकासमा केही योगदान दिन सकोस् ।
भ्लगमा जुम्लाको माहोल हेर्दा अब जनताको चाहना भनेको गणतन्त्रका ठेकेदारहरुलाई किनारा लगाउन हृदयेन्द्रजस्ता अवोध युवाको आवश्यकता छ। जसले देश चिनोस्, नेपाली चिनोस्। जुम्लाजस्तै देशका अन्य ७६ जिल्लामा पनि अब हृदयेन्द्र पुग्नुपर्छ, या उनलाई देशाटन गराउनुपर्छ। यसबाट भ्रष्टाचार र अनियमिततामा डुबेका नेता, कर्मचारीदेखि बिचौलियासम्मको मुटुमा धड्कनको चाप बढोस्। उनी देशाटनमा निस्किए भने नेपालको राजनीतिक माहोल नै परिवर्तन हुने देखिन्छ। अरु केही नभए पनि दरबारमा राम्रा मानिस पनि जन्मने रहेछन् भन्ने नेपालीले जानकारी पाउनेछन्।
यी तीनै समूह मैदानमै उत्रिसकेका छन्। हाल सभापति रहेका देउवाको समर्थन लिएर एक समूह सभापतिको उम्मेदवारी दिने कसरतमा छ। यो समूहका नेताहरूले कसलाई सभापतिको उम्मेदवार बनाउने भन्ने तय गर्न सकेका छैनन्। यो समूहमा देउवासँग सभापति पदमा चुनाव लडिसकेका नेताहरू कृष्णप्रसाद सिटौला, प्रकाशमान सिंह, विमलेन्द्र निधि पनि छन्। यस्तै हालका उपसभापति पूर्णबहादुर खड्का र पूर्वमहामन्त्रीसमेत रहेका बीपी कोइरालाका छोरा शशांक कोइराला पनि यही समूहमा छन्। यस्तै पूर्वउपसभापति गोपालमान श्रेष्ठ पनि यही समूहको नेता बन्ने दौडमा छन्। यी सबै नेताहरू देउवा समूहको आधिकारिक उम्मेदवार आफू बन्नका लागि विभिन्न छलफल चलाइरहेका छन्।
साहित्यकार सीमा आभासको पहिलो उपन्यास ‘महायुग’ सार्वजनिकभएको छ । स्त्रीको सीमातीत शारीरिक शक्ति र आत्मालाई चिनेपछिमात्र सारा मानव संसार र सृष्टि उज्यालो हुने सन्देश बोकेको उपन्यासमा एक नारीको आत्मजागृतिको कथालाई एक पिँढीदेखि अर्को पिँढीसम्मका चार पुस्तामा चित्राङ्कन गरिएको छ ।
नेपाली भाषामा गीतमा अभिनय गर्ने अर्थात मोडलिङ पछिल्लो समय गीतहरुमा अनिवार्य नै बन्दै गएको छ । पहिले सिडी अर्थात चक्कामा गीत सुनिन्थ्यो भने अहिले गीत सुन्नेमात्र होइन भिडियो बनाएर हेर्नेक्रम अनिवार्यजस्तै भएको छ । हो, यही गीतलाई हेर्ने प्रविधि नै मोडलिङको रुपमा आएको हो । गीतलाई अभिनयमार्फत श्रोता तथा दर्शकको मन जित्ने कला प्रस्तुत गर्ने मोडल हुन् । अहिले पछिल्लो समय चर्चा बटुल्दै आएकी एक मोडल हुन्, प्रतिमा राजघतानी ।
साहित्यकार सीमा आभासको पहिलो उपन्यास ‘महायुग’ सार्वजनिकभएको छ । स्त्रीको सीमातीत शारीरिक शक्ति र आत्मालाई चिनेपछिमात्र सारा मानव संसार र सृष्टि उज्यालो हुने सन्देश बोकेको उपन्यासमा एक नारीको आत्मजागृतिको कथालाई एक पिँढीदेखि अर्को पिँढीसम्मका चार पुस्तामा चित्राङ्कन गरिएको छ ।
सुदूर पूर्वको पाँचथर, यासोकमा जन्मिएका टार्जन लिम्बूको अहिलेको काम भन्नु नै ड्रोन सित रमाउनु हो । देशमा निर्माण भएका र हुने अधिकांस चलचित्र, वित्त चित्र देखि म्युजिक भिडियो सम्ममा ड्रोन अपरिहार्य नै भएको छ । ड्रोन नउडाइ त फिलिम, भिडियो र डकुमेण्ट्रीहरु बन्न नै छोडि सकेका छन् भन्दा त्यति ठूलो भूल हुने छैन । अर्थात दर्शकको मन जित्न लगानी कर्ता देखि कलाकार सम्म आफ्नो निर्माण र प्रस्तुतिमा ड्रोनलाई अभिन्न अंग मान्न थालि सकेको पाइन्छ ।
भगवति खड्का ‘युनिका’ को पहिलो परिचय नेपालकी पहिलो रेस्लर खेलाडी हो । २०६९ साल भदौंबाट रेस्लर खेलाडी ‘हिमालयन टाइगर’ सित रेस्लिङ सिक्न थालेकी युनिकाले त्यसै वर्षको मंसिरमा अर्घाखाँचीको सन्धीखर्कमा अमेरिकन खेलाडी द ग्रेट चेन्नेसित गेम खेलिन् । यो नै नेपालमा महिला रेस्लरले खेलेको पहिलो खेल थियो । त्यसैले उनी नेपालको पहिलो महिला रेस्लर बन्न सफल भइन् ।
रेमिट्यान्स नेपालको अर्थतन्त्रको प्रमुख स्रोत हो, विशेषगरी ठूलो संख्यामा नेपालीहरू विदेशमा रोजगारीका लागि रहेकाले यो देशको लागि मेरुदण्ड हो ।त्यसैले आज म विदेशमा रहेका वा विदेश जाने सोचमा रहेका नेपालीहरूले नेपालका बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूमा सजिलै रेमिट्यान्स बचत खाता कसरी खोल्न सक्छन् भन्ने कुराको जानकारी दिन चाहन्छु ।
भारतीय सेनाको आयोजनामा संचालन हुने १३ औं ड्युरान्ड कप फुटबल प्रतियोगितामा भाग लिन नेपाली सेनाको त्रिभुवन आर्मी क्लबका खेलाडीहरु शनिबार (आज) भारततर्फ प्रस्थान गरेका छन् । यो भारतको सबैभन्दा पुरानो फुटबल प्रतियोगिता हो। यो एशियाकै एकदमै पुरानो फुटबल प्रतियोगिता हो। यो प्रतियोगिता इन्डियन आर्मीको आयोजनामा भारतमा नियमित रूपमा हुने गरिरहेको छ ।
